De ster van de Chaldeeuwse Kerk

De Kerk van het Oosten der Chaldeeërs gebruikt eeuwenoude symboliek met geschiedkundige betekenissen die niet altijd duidelijk zijn voor iedereen. Een spijtige zaak, want achter symbolen schuilen zeer waardevolle culturele elementen die vaak de basis hebben gevormd van ons denken, ons geloof, onze tradities etc.

In dit artikel behandelen we de ster die de Chaldeeuwse Kerk als haar kenmerk gebruikt. De ster die we in vele kerken afgebeeld zien is van oorsprong een heidens symbool die teruggaat tot de oude Babylonische tijd.

Deze ster staat afgebeeld op de ‘Shamash tablet’ ((zie afbeelding 1), een steentablet die in 1881 door Hormizd Rassam opgegraven is geweest in zuid-Irak. De plaats van de  archeologische vondst kwam overeen met de oude Babylonische stad Sippar en zou dateren van de 8^e eeuw voor Christus.

De shamash tablet is hedendaags te bezichtigen in het British Museum. Shamash, (sureth: ‘shemsha’) was bekend als de zonnegod in oude tijden en de ster stond symbool voor de zon. Maar waarom gebruikt de Kerk van het Oosten deze ster?

Om hierop te antwoorden gaan we terug naar het verhaal van de ‘ drie magiërs’, ook gekend als ‘de drie wijzen’ of ‘de drie koningen’, die de ster hadden gevold om het kindje Jezus te bezoeken.

Volgens het evangelie van Matheüs (2, 1-12) kwamen deze drie magiërs uit het oosten, geografisch verwijzend naar Mesopotamië (Beth Nahrin).

Deze drie personen werden geassocieerd met magie, vandaar de term ‘magiërs’ of ‘wijzen’, omdat ze zich bezig hielden met astronomie (sterrenkunde) en hierin ook een zekere kennis hadden verworven.

Dit argument, samen met de geografische afkomst van de drie magiërs zou erop wijzen dat deze mannen Chaldeeërs waren, daar ook Chaldeeërs bekend stonden als astronomen en ook magiërs werden genoemd.

Dit is dan ook de reden dat de Chaldeeuwse Kerk de ster als symbool gebruikt. Ook in het wapen (logo) van het Chaldeeuwse patriarchaat zijn deze drie magiërs met een ster tijdens het bezoek aan het kindje Jezus afgebeeld (zie afbeelding 2).

De Kerk van het Oosten heeft de ster, die afgebeeld staat op de ‘shamash tablet’, gekozen omwille van de link met de oudheid.

 

 

Toelichting over gebruik heidense symbolen binnen de Kerk, geschreven door Nas David

De reden waarom dit oorspronkelijk heidens symbool vandaag nog gelding kent, is omdat veel heidense symbolen en gebruiken in de eerste eeuwen gekerstend werden. Denken we bijvoorbeeld aan de kerstboom of bepaalde hellenistische termen die door de apostelen in hun verkondiging gebruikt werden om het christendom verstaanbaar te maken. Ook de eerste apologeten gebruikten Griekse (en dus heidense) termen en ideeën om hun verkondiging te vergemakkelijken. Zo implementeerde Justinus de Martelaar het Griekse ‘Logos-begrip’, – dat stelde dat de ‘Logos’ de oorsprong en beginsel van alle zaken was – binnen de proloog van het  Johannes-evangelie om Christus aan te duiden als de eeuwige ‘Logos’, wat in het Nederlands vertaald wordt met ‘Woord’, hoewel deze Nederlandse term de directe verwijzing naar het oorspronkelijk Griekse ‘Logos’ niet maakt.

Op analoge wijze kunnen we stellen dat ook de zon (Shamash) naar Christus verwijst als het Licht van de wereld.

Aldus werden vaak heidense symbolen ‘ontheidend’ en hellenistische begrippen ‘ge-onthelleniseerd’.