Inleiding

Op 27 februari 2024 publiceert een Assyrische nationalist uit Mechelen via sociale media een bericht waarin hij meedeelt een brief te hebben geschreven. In de brief verwijst hij naar een document in bijlage. In dit document zou, volgens hem althans, het Vaticaan zich uitspreken over de origine van de moderne Assyro-Chaldeeërs en wordt benadrukt dat zij de afstammelingen zijn van de oude Assyriërs. Volgens hem is dit een duidelijk standpunt van het Vaticaan.

Tot zover achtergrondinformatie die aanleiding heeft gegeven om dit document te onderzoeken. We voeren als het ware een factcheck uit.

Bij nader onderzoek van betreffend document blijkt het volgende:

• De originele tekst in het Italiaans is bewust foutief vertaald naar het Engels.
• In de tekst wordt een belangrijke zin bewust niet vertaald.
• De tekst is onderdeel van een statistiekenboek van het Vaticaan en is volledig uit de context

 

Hieronder volgt de analyse:

Allereerst is het belangrijk om te weten dat de schrijver van de originele tekst een priester was die de kerkgeschiedenis van de Chaldeeuwse Kerk in grote lijnen heeft willen schetsen en niet de intentie had om iets over de etniciteit van de Chaldeeërs te schrijven, laat staan om in naam van het Vaticaan hierover een standpunt in te nemen.  Het is ook belangrijk dat de verkeerd en onvolledig vertaalde zin geen stelling is die de schrijver maakt.

De betreffende tekst heeft geen leerstellig karakter, bevat geen historische verklaring over een etniciteit en is ook geen standpunt van het Vaticaan.

 

Bewust verkeerd vertaald

Wat eerst opvalt is dat de originele Italiaanse tekst (zie afbeelding 1) niet volledig juist vertaald is naar het Engels.

De zinsnede “almeno in parte” betekent “op zijn minst gedeeltelijk”. De Engelse vertaling zou moeten zijn: “at least partly”. Echter is het vertaald als “last in part”, wat een volledig andere betekenis weergeeft, namelijk: “voor een deel de laatste”

Dit is een bewuste verkeerde vertaling geweest, omdat men zo de nadruk wil leggen op ‘last’, wat zou slagen op de ‘laatste nakomelingen’. Echter is er in de Italiaanse tekst geen sprake van  het woord “laatste”.

Het lijkt een klein verschil, aangezien het om één woord gaat, maar het verschil tussen de foutieve en de juiste vertaling is immens groot als we het motief van de vertaler in beeld brengen, nl. proberen aan te tonen dat het om een volk gaat dat  de laatste nakomelingen zijn van de oude Assyriërs en niet op zijn minst gedeeltelijk zoals de tekst suggereert.

Let op, hiermee is nog niets gezegd over de betrouwbaarheid van deze informatie, maar toont al aan dat de vertaler de tekst doelbewust misbruikt.

Originele Italiaanse tekst:

Oggi, si dànno volentieri a se stessi l’appellazione di « Assiro-Caldei », e davvero non si puo negare che siano almeno in parte i discendenti degli antichi Assiri, dei quali riproducono spesso il tipo etnico, ben conosciuto.

Foutief vertaalde tekst:

Today, the name they willingly give themselves is “Assyrio-Chaldeans”, and it really cannot be denied that they are last in part the descendants of the Ancient Assyrians.

Correcte Nederlandse vertaling:

Tegenwoordig geven ze zichzelf graag de naam ‘Assyro-Chaldeeërs’. “, en het kan werkelijk niet worden ontkend dat zij op zijn minst gedeeltelijk de afstammelingen zijn van de oude Assyriërs, wier bekende etnische type zij vaak reproduceren.

Bewust onvolledig vertaald

Zoals we kunnen lezen wordt er in de Engelse vertaling na “the Ancient Assyrians” een punt gezet, terwijl in de Italiaanse tekst geen punt staat, maar een komma gevolgd door een niet onbelangrijke zin. De zin  »dei quali riproducono spesso il tipo etnico, ben conosciuto »  betekent “wier bekende etnische type zij vaak reproduceren”.

Om deze zin te begrijpen dienen we ons te focussen op het werkwoord “reproduceren”. Dit werkwoord kan volgende betekenissen hebben: “nabootsen”, “voortplanten” of “vermenigvuldigen”.

In deze context geldt de betekenis “nabootsen”, omdat dit volgt op “wier bekende etnische type zij vaak…”

Twee zaken dienen hier opgemerkt te worden:

1) Een tekst mag men nooit onvolledig vertalen, want dan wordt de context niet correct weergegeven. Men kan zeggen dat men enkel een relevant deel uit de tekst vertaald heeft, maar hier gaat het om een zin die niet volledig vertaald is, wat de vertaling in eender welk geval onbetrouwbaar maakt.

2) De vraag dient gesteld te worden waarom de volledige zin niet vertaald wordt. De schrijver van de Italiaanse tekst wil duidelijk maken dat zij, die zich toen Assyro-Chaldeeërs wensten te noemen, het bekende etnische type ‘Assyriërs’ vaak nabootsten, in de zin dat het niet meer bestond, maar wel een zekere historische bekendheid had en ze het zo terug in leven wilden roepen. Zoals u wel zal opmerken geeft deze weggelaten zin een heel andere wending aan het verhaal.

 

Uit de context getrokken

We hebben het hier over een statistisch boek dat opgesteld was door de Congregatie voor de Oostere Kerken (zie afbeelding 2). Dit is een departement (soort ministerie) van het Vaticaan dat gesticht is in 1917 en ondertussen vervangen door het Dicasterie voor de Oosterse Kerken.

Dit boek is samengesteld door meerdere personen met de bedoeling informatie te verzamelen over de verschillende Oosterse Kerken die destijds geünieerd waren met de Rooms-Katholieke Kerk (zie afbeelding 3). Ook de Chaldeeuwse Kerk is hierbij aan bod gekomen.

Echter heeft dit boek niet de intentie om over de verschillende etniciteiten van deze kerkgemeenschappen informatie te verschaffen, dat is gewoonweg niet aan de orde.

Bovendien vermeldt de schrijver zeer duidelijk dat het niet het Vaticaan is dat de naam ‘Assyro-Chaldeeërs’ geeft, maar zijn het “zij die zichzelf tegenwoordig zo willen noemen” en “zij die het bekende etnische type willen reproduceren”.

Zoals de lezers verder zullen kunnen opmerken wordt er in dit boek verder nergens melding gemaakt van Assyro-Chaldeeërs, behalve in de betreffende zin die door de vertaler bewust verkeerd en onvolledig vertaald is geweest (Doc. 1) . Het gaat verder over statistieken van de Oosterse Kerken met historische aantekeningen in het kader van hun kerkgeschiedenis.

Kortom, de betreffende zin mag en kan in zijn geheel niet gelezen worden als een standpunt van het Vaticaan, noch als een bewering van de schrijver.

 

 

Doc. 1

 

Assyro-Chaldeeërs

Nog een belangrijk gegeven dat hier in acht dient genomen te worden is de periode waarin dit boek uitgegeven is, nl. in 1932. Het idee van een etnisch-culturele link met het antieke Assyrische rijk vindt zijn oorsprong in de 19^e eeuw, meer specifiek na de Britse archeologische opgravingen in de regio Noord-Irak (hierover meer in het artikel Assyrisch nationalisme). Vanaf de 20ste eeuw werd dit idee gebruikt om te ijveren voor een autonome Assyrisch-christelijke regio in Irak. Daarom vermeldt de schrijver van deze tekst ook duidelijk “Tegenwoordig geven ze zichzelf graag de naam Assyro-Chaldeeërs.”

We zouden kunnen discussiëren over wie de schrijver bedoelt met “ze” . Voor de verheldering kunnen we toch stellen dat  “ze” onmogelijk kan verwijzen naar de Chaldeeërs van de Chaldeeuws-Katholieke Kerk, want indien dat zo was dan hadden ze de naam van hun Kerk simpelweg zo genoemd, wat echter niet het geval is geweest.

“Ze” verwijst eerder naar de Assyrische nationalisten die toentertijd ijverden voor een autonome Assyrisch-christelijke regio in Irak. Het betrof de christenen van de Kerk van het Oosten die niet katholiek waren geworden in de eeuwen daarvoor.

Om dit doel kracht bij te zetten zochten de nationalisten naar eenheid met de katholieke Chaldeeërs. Hiervoor had men eenzijdig onder Britse en Franse politieke invloed de term “Assyro-Chaldeeërs”  in het leven geroepen. Deze term zou dienen om de katholieke Chaldeeërs en de zogenaamde  niet-katholieke ‘Assyrische’ christenen te benoemen (toen was er zelfs nog geen sprake van de Assyrische Kerk).

Wat vaak vergeten wordt is dat de niet-katholieke christenen, die zich sedertdien Assyriërs begonnen te noemen, tot voor de 20^e eeuw zichzelf ook identificeerden als Chaldeeërs.

Vandaag de dag wil men met de term Assyro-Chaldeeërs geen eenheid creëren, maar eerder duidelijk stellen dat Assyro voor de Assyrische etniciteit staat en Chaldeeërs voor de Chaldeeuwse Kerk. Men kan hier zeggen dat ze er een contradictio in terminis (Latijn voor “tegenspraak in termen”) van hebben gemaakt.

Voor alle duidelijkheid, het is ook de vertaler zijn of haar bedoeling geweest om door middel van deze, bewust verkeerd en onvolledig vertaalde, propagandatekst de term Assyro-Chaldeeërs te linken met de oude Assyriërs.

 

Ontstaan benaming Chaldeeuwse Kerk

De tekst geeft ons overigens waardevolle informatie over hoe de benaming Chaldeeuwse Kerk is ontstaan. Er staat duidelijk vermeld dat dit op basis was van hun gesproken taal die, die Chaldeeuws werd genoemd. Op basis hiervan heeft men de term Chaldeeërs ook verder gehanteerd als onderscheiding van deze oosterse christenen. Een historisch bewijs waarvan de Assyrische nationalisten denken dat het in hun voordeel zou spelen is eerder een bevestiging dat de term Chaldeeuws niet door Rome heruitgevonden was.

 

Assyrisch nationalisme

Het Assyrisch nationalisme dat haar wortels heeft tussen de  Eerste en de Tweede wereldoorlog heeft duidelijk haar toppunt bereikt in de 21^ste eeuw. Bij gebrek aan historische betrouwbare bronnen die eventueel als argumenten kunnen aangewend worden, gaat men op een dergelijke wijze historische bronnen misbruiken in het kader van propaganda.